Bằng chứng không biết (ZK) đã ra đời từ năm 1985, trong 40 năm qua, ZK thường bị chế giễu là công nghệ "toán học trên mặt trăng" bí ẩn, nhưng bây giờ nó đã từ phòng thí nghiệm bước ra tiền tuyến của nền kinh tế số. Nhìn lại toàn bộ quỹ đạo phát triển của lĩnh vực ZK, có một kết luận rõ ràng có thể đưa ra: ZK không còn là một bản vá bảo mật tùy chọn, mà là nền tảng tin cậy của thế hệ internet tiếp theo. Năm nay có rất nhiều dự án liên quan đến ZK xuất hiện, các anh em có thể sẽ phân loại chúng là dự án trong lĩnh vực ZK, nhưng tôi muốn nói rằng chúng được phân chia tinh vi hơn chúng ta tưởng. Chỉ cần phân chia theo vòng đời từ tạo bằng chứng → xác minh hàng loạt → xác nhận trên các chuỗi, Sunccinct, Boundless họ định vị ở giai đoạn tạo bằng chứng, tuy nhiên lĩnh vực này vẫn tồn tại một vấn đề cấu trúc, đó là nút thắt xác minh, gần đây tôi đã xem zkVerify @ZKVProtocol đã đưa ra một số giải pháp trong lĩnh vực này. zkVerify là một dự án được @HorizenLabs phát triển, đơn vị này đã cho ra mắt chuỗi ứng dụng bảo mật đầu tiên trên hệ sinh thái Base, và zkVerify là chuỗi xác minh bằng chứng chuyên dụng đầu tiên. Ý nghĩa của hiệu suất xác minh là gì? Nó giống như nhà máy BMW ở Thiên Tân, mặc dù công suất rất mạnh, nhưng logistics không theo kịp, vì vậy không thể nhanh chóng giao xe 3 series, 5 series đến tay người dùng. Cuối cùng họ đã xây dựng một tuyến đường sắt trực tiếp từ nhà máy đến cảng trong khu vực Thiên Tân. Đối với lĩnh vực ZK, cũng cần phải nâng cao "hệ thống logistics" để tăng năng suất. Nếu chỉ nói về khái niệm, mọi người có thể không hiểu vấn đề hiệu suất mà xác minh đang phải đối mặt nghiêm trọng như thế nào, hãy nói như thế này, trên Ethereum, chi phí xác minh một bằng chứng Gorth16 trong thời điểm cao nhất lên tới 60 USD, chỉ trong năm 2024, giao thức ZK đã tiêu tốn 55 triệu Gas trên Ethereum, điều tồi tệ hơn là Ethereum chỉ có thể xử lý tối đa 15 xác minh bằng chứng mỗi giây, vậy làm sao để ngành công nghiệp phát triển? zkVerify là chuỗi xác minh bằng chứng chuyên dụng đầu tiên trên thế giới, thông qua khả năng tương thích hỗ trợ nhiều hệ thống bằng chứng như STARKs, Plonky2, SP1, có thể trực tiếp giảm chi phí xuống 90%, thiết kế cốt lõi của nó là tách biệt việc tạo bằng chứng và xác minh bằng chứng, thiết kế này thực sự được sinh ra cho hệ sinh thái ZK hiện tại, sau này những người chuyên làm bằng chứng chỉ cần làm việc đó, họ chỉ cần chịu trách nhiệm xác minh. Là một hệ thống xác minh mới nổi, zkVerify còn đang khám phá một câu chuyện lớn hơn, đó là sự kết hợp giữa AI và ZK. Hiện tại có rất nhiều dự án nói về AI, tôi nghĩ một điểm rất có giá trị của zkVerify là họ rất coi trọng cộng đồng nhà phát triển, thực sự đang làm việc. Tôi đã xem qua nội dung cập nhật của họ trong năm qua trên blog và YouTube, chia sẻ rất nhiều câu chuyện hợp tác, có thể thấy họ đã từng bước xây dựng như thế nào. Vào tuần tới, ngày 30 tháng 9, họ sẽ tổ chức TGE, từ kinh tế token cũng có thể thấy được tâm huyết của đội ngũ, tất cả chi phí xác minh bằng chứng phát sinh từ dự án sẽ được thanh toán bằng $VFY, tỷ lệ cộng đồng chiếm 37,31% cũng là cao nhất. Hiện tại vẫn còn cơ hội tham gia, họ đã tổ chức một trò chơi ZK Space Invaders, phần thưởng trò chơi nhận được có thể đổi lấy token mạng chính $VFY vào ngày TGE. Là chuỗi bằng chứng chuyên dụng được thiết kế cho xác minh và mô hình AI, nếu so sánh Succinct, Boundless với nhà máy điện ZK, tôi nghĩ zkVerify chính là lưới điện ZK, sẽ thực sự mở ra trần nhà ZK.